استاندارد ملی ایران، شماره ۲۸-۶۳۰۳ (چاپ اول: ۱۳۹۸)

 

۱. مقدمه

استاندارد ملی ایران، شماره ۲۸-۶۳۰۳ که با عنوان کامل «مقررات ایمنی ساخت و نصب آسانسورها – آسانسورهای حمل نفر و بار – قسمت ۲۸: اعلام‌خطر از راه دور در آسانسورهای مسافری و باری-مسافری» در سال ۱۳۹۸ منتشر شده است، معادل ملی استاندارد اروپایی EN 81-28 است که به منظور افزایش سطح ایمنی و بهبود مدیریت وضعیت‌های اضطراری در آسانسورها، به همراه مجموعه استانداردهای ملی ایران شماره ۶۳۰۳ و مجموعه استانداردهای اروپایی EN 81 استفاده می‌شود.

۲. هدف از تدوین استاندارد

هدف از این استاندارد تعیین الزامات سیستم‌های اعلام‌خطر برای همه انواع آسانسورهای مسافری و باری-مسافری برای شرایطی است که استفاده‌کنندگان به دلیل کار نکردن صحیح آسانسور در کابین یا فضاهای کاری آسانسور گیر افتاده باشند. همچنین این استاندارد حداقل اطلاعاتی را که باید در بخشی از کتابچه دستورالعمل تعمیر و نگهداری و عملیات امداد و نجات درج شود، تعیین می‌کند.

۳. دامنه کاربرد استاندارد

برای درک بهتر حیطه کاربرد این استاندارد توجه به موارد زیر راهگشا خواهد بود:

·      سیستم اعلام‌خطر از راه دور ارتباط بین کابین یا فضاهای کاری آسانسور و مرکز نجات را برقرارمی‌کند. مرکز نجات سازمان مسئول دریافت اطلاعات اعلام‌خطر و نجات استفاده‌کنندگان گیرافتاده در آسانسور است که –ضمن رعایت کلیه الزامات مربوط به خود- می‌تواند جزئی از مجموعه یا سازمان تعمیر و نگهداری آسانسور باشد و لزوما سازمان خارجی مانند آتش‌نشانی نخواهد بود.

·      کاربرد این استاندارد مشروط به استفاده از آسانسور به همان شکل از پیش تعریف‌شده و تحت شرایط پیش‌بینی‌شده از سوی عرضه‌کننده آسانسور است. به عنوان مثال، این استاندارد نمی‌تواند شرایط اضطراری خرابکاری در استفاده از آسانسور را پوشش دهد.

·      این استاندارد صرفا به شرایط اضطراری گیر افتادن استفاده‌کنندگان می‌پردازد و برای کمک خواستن در موارد دیگر (مانند کسب اطلاعات در هنگام حمله قلبی مسافران) کاربرد ندارد.

·      «مسافر» فردی است که داخل کابین توسط آسانسور جابه‌جا شده و «استفاده‌کنندگان» از آسانسور دربرگیرنده تمام افرادی است که از خدمات آسانسور نصب‌شده استفاده می‌کنند و شامل مسافران، کارکنان سرویس و نگهداری آسانسور و دیگر افراد صلاحیت‌دار برای ورود به فضاهای کاری آسانسور می‎شود. حوزه عمل این استاندارد کلیه استفاده‌کنندگان از آسانسور و نه صرفا مسافران را شامل می‌شود.

۴. الزامات کلیدی استاندارد

استاندارد ملی ایران، شماره ۲۸-۶۳۰۳ شامل مجموعه‌ای از الزامات دقیق فنی و ایمنی برای اطمینان از عملکرد صحیح و به‌موقع سیستم‌های اعلام‌خطر از راه دور است تا ارتباط مؤثری با کیفیت بالا برقرار شود و سیستم به صورت مداوم و همیشگی عملیاتی باشد. برخی از مهم‌ترین این الزامات عبارتند از:

۴.۱. قابلیت ارتباط دوطرفه: سیستم اعلام‌خطر از راه دور باید امکان ارتباط صوتی دوطرفه بین استفاده‌کنندگان گیرافتاده و مرکز نجات را فراهم کند. این ارتباط باید به طور مداوم در دسترس باشد و کیفیت صدا باید به حدی باشد که مکالمه به راحتی انجام شود.

۴.۲. پشتیبانی ۲۴ ساعته: هر زمان که امکان دسترسی به آسانسور برای استفاده‌کنندگان فراهم است، سیستم اعلام‌خطر از راه دور باید آماده‌به‌کار و مرکز نجات متصل به آن در دسترس باشد. این امر تضمین می‌کند که استفاده‌کنندگان همواره بتوانند از کمک‌های لازم بهره‌مند شوند. درصورتی‌که آسانسور به صورت ۲۴ ساعته در حال سرویس‌دهی به استفاده‌کنندگان نباشد، ضمانت نجات استفاده‌کننده می‌تواند به ساعات سرویس‌دهی آسانسور محدود شود.

۴.۳. آزمون خودکار سیستم: یکی از ویژگی‌های مهم این استاندارد الزام به آزمون خودکار سیستم اعلام‌خطراز راه دور است. این سیستم باید به طور منظم و به صورت خودکار مورد آزمون قرار گیرد تا صحت عملکرد و قابلیت اطمینان آن تضمین شود..

۴.۴. تداوم خودکار برقراری ارتباط: پس از فعال شدن سیستم اعلام‌خطراز راه دور، نباید به هیچ اقدام اضافه دیگری توسط استفاده‌کنندگان گیرافتاده نیاز باشد. همچنین بعد از شروع اعلام‌خطر، استفاده‌کننده نباید –چه به صورت تصادفی و چه عمدی- قادر به قطع سیستم ارتباط دوطرفه باشد. این ویژگی مخصوصا در صورتی که فرد یا افراد گیرافتاده به هر دلیلی (به عنوان مثال در اثر شوک یا از هوش رفتن) قادر به استفاده از سیستم نباشند، بسیار حیاتی است.

۴.۵. منبع تغذیه اضطراری: سیستم اعلام‌خطراز راه دور باید به گونه‌ای طراحی شود که حتی در صورت تعویض منبع تغذیه برقی یا اشکال در منبع تغذیه اصلی آسانسور، اعلام‌خطر قطع یا دچار مشکل نشود. این امر تضمین می‌کند که حتی در شرایط بحرانی و قطع برق نیز ارتباط اضطراری برقرار خواهد ماند.

۴.۶. اطلاع‌رسانی جامع: به غیر از اطلاعاتی که باید در کابین آسانسور و برای اطلاع مسافران درج شوند، این استاندارد الزامات دقیقی را در زمینه اطلاع‌رسانی صحیح در مورد سیستم اعلام‌خطر از راه دور مابین طرف‌های ذی‌نفع بیان کرده است. این اطلاع‌رسانی مسئولیت‌های ارتباطی و اطلاعاتی بین سازنده سیستم اعلام‌خطر و عرضه‌کننده آسانسور، بین عرضه‌کننده آسانسور و مالک آسانسور نصب‌شده، و نیز بین مالک آسانسور نصب‌شده و مرکز نجات را در بر می‌گیرد.

۵. ارتباط با استاندارد ملی ایران، شماره ۲۰-۶۳۰۳

استاندارد ملی ایران، شماره ۲۰-۶۳۰۳ که به عنوان یکی از دو استاندارد مادر صنعت آسانسور به مقررات ایمنی ساخت و نصب آسانسورها می‌پردازد، بر طراحی، نصب و الزامات کلی ایمنی آسانسور و استفاده‌کنندگان تمرکز دارد و شامل طیف گسترده‌ای از مقررات و دستورالعمل‌های فنی است، اما استاندارد ملی ایران، شماره ۲۸-۶۳۰۳ صرفا بر اعلام‌خطر از راه دور و الزامات آن تمرکز دارد. در حالی که استاندارد ملی ایران، شماره ۲۰-۶۳۰۳ موارد الزام به طراحی و نصب سیستم‌های اعلام‌خطر از راه دور را بیان می‌کند، شرح جزئیات فنی مربوط به نحوه عملکرد این سیستم‌ها و الزامات ارتباطی در مواقع اضطراری به استاندارد ملی ایران، شماره ۲۸-۶۳۰۳ واگذار و به آن ارجاع داده شده است.

۶. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

استاندارد ملی ایران، شماره ۲۸-۶۳۰۳ با تمرکز بر الزامات فنی و عملیاتی اعلام‌خطر از راه دور در آسانسورها، به بهبود سطح ایمنی و مدیریت وضعیت‌های اضطراری احتمالی کمک می‌کند تا در صورت گیر افتادن استفاده‌کنندگان در آسانسور، امکان تماس سریع و پایدار با مرکز نجات فراهم شود.

این استاندارد نقش مهمی در افزایش اعتماد عمومی به استفاده آسانسور دارد، چرا که رویکرد کلیدی این استاندارد، پاسخگویی سریع، کارآمد و دائم در وضعیت‌های اضطراری است تا این اطمینان را به افراد دهد که در صورت وقوع گیر افتادن در آسانسور می‌توانند در اسرع وقت از پشتیبانی مرکز نجات برخوردار شوند. امری که به ویژه برای مسافرانی که در ساختمان‌های شلوغ یا در هنگام شب استفاده از آسانسور استفاده می‌کنند، و همچنین برای کارکنان سرویس و نگهداری آسانسور اهمیت دوچندانی دارد و این استاندارد تلاش دارد با تضمین در دسترس بودن و قابلیت اطمینان سیستم‌های اعلام‌خطر از راه دور، سطح ایمنی استفاده‌کنندگان از آسانسور را به طور قابل توجهی افزایش دهد.