امروزه آسانسوریکی از اصلی ترین اجزاء ساختمان است و در بیشتر ساختمان های چند طبقه از آن استفاده می شود؛ بنابراین ایمنی و سلامت آن نکته مهمی است که باید مدنظر قرار بگیرد. دستورالعمل ایمنی آسانسور، شیوه نامه ای است که به مواردی در زمینه رعایت استانداردهای لازم برای طراحی و نصب، همچنین استفاده از آسانسور، می پردازد. در ادامه این مقاله به انواع آسانسور و استانداردهای مربوط به آن پرداخته می شود.
انواع آسانسور
انواع آسانسور
آسانسورها توسط موتور الکتریکی کار می کنند و انواع و اندازه های گوناگونی دارند. مهم ترین قطعات آسانسور شامل ریل، موتور، کابین و تابلو فرمان می شود.
آسانسور هیدرولیک
آسانسور هیدرولیک از موتور الکتریکی، پمپ فشار روغن و جک هیدورلیک تشکیل شده است؛ تمام اجزاء در چاهک آسانسور و زیر کابین قرار می گیرند. از این نوع آسانسور در ساختمان های تازه ساز و زیر پنج سال استفاده می شود. جک هیدرولیک و ویژگی های فنی آسانسور هیدرولیک موجب بالا رفتن ایمنی آن و کاهش خطر برق گرفتگی می شود.
بالابر آسانسور هیدرولیک به شیرهای قفل کن در مسیر رفت و برگشت مجهز است که در صورت پارگی شلنگ هیدرولیک، کابین کاملا متوقف شده و امکان سقوط وجود ندارد. به دلیل نرمی در زمان حرکت، استهلاک کم، توانایی جا به جایی بارهای سنگین، فضای داخلی زیبا و شیشه ای، عدم نیاز به موتورخانه در پشت بام و امنیت بالا در زمان وقوع زلزله، استفاده از آسانسورهای هیدرولیک در ساختمان های زیر پنج طبقه بسیار محبوب است.
استاندارد نصب آسانسور هیدرولیک
استاندارد نصب آسانسور هیدرولیک
استاندارد ترمز ایمنی آسانسور هیدرولیک شامل ترمز تدریجی، ترمز گیره ای و ترمز لحظه ای
استاندارد نصب جک هیدرولیک
استاندارد بار گسیختگی طناب فولادی
اساندارد نصب کابین
استاندارد نصب چاهک و بتن ریزی چاهک
استاندارد سیستم محرکه
استاندارد نصب گاورنر
استاندارد شیر جهت پایین، شیر محدود کننده و شیر یک طرفه
استاندارد وزنه تعادل
استاندارد نصب قاب، یوک و دیگر قطعات وابسته
استاندارهای ضربه گیرهای چاهک آسانسور هیدرولیک
آسانسور کششی
این نوع آسانسور یک از قدیمی ترین و پر استفاده ترین آسانسورها در محیط های خانگی و اداری است. در این آسانسور، بر اثر اصطلاک بین سیم بکسل و شیار فلکه کششی که چرخش آن توسط سیستم محرک انجام می شود، حرکت صورت می گیرد. از نقاط منفی این آسانسور عدم دسترسی آسان به سیستم های داخلی آسانسور و قیمت بالای آن است.
سرعت آسانسور کششی از آسانسور هیدرولیک بالاتر بوده و برای ساختمان های بلند و مدرن گزینه مناسبی است. از ویژگی های مثبت این آسانسور می توان به داشتن حرکت نرم و مصرف انرژی پایین اشاره کرد.
استاندارد نصب آسانسور کششی
استاندارد نصب آسانسور کششی
استاندارد سیستم محرکه آسانسور ( موتور، کابل کششی و غیره)
استاندارد چاه
استاندارد کابین
استاندارد مربوط به گاورنر
استاندارد ترمز ایمنی
استانداردهای مربوط به دال بتونی و بتون ریزی چاه
استاندارد موتورخانه
استاندارد نصب ریل های راهنما
استاندارد فاصله بین کابین و وزنه تعادل
استاندارد نحوه ساخت و نصب قاب
استاندارد کف چاه آسانسور، ضربه گیرها و دیگر لوازم چاهک
استاندارد لوازم، تجهیزات و حفاظت های الکتریکی
استاندارد درب طبقات
دستورالعمل های کارکرد آسانسور و آزمون های مربوطه
آسانسور حمل بار
از این نوع آسانسور برای حمل بار استفاده می شود و فضای داخلی بزرگی دارد. توان آسانسورهای حمل بار چندین برابر آسانسورهای حمل مسافر بوده و بدنه داخلی آنها در مقابل فرسایش مقاوم است. برای بالا بردن امنیت در این نوع آسانسورها، پنل های دیوار از جنس فولاد با ضخامت چهارده میلی متر است و همچنین در داخل آن از چوب گردو استفاده می شود. درب های آسانسور حمل بار، سنگین و تقویت شده هستند و کف آنها برای بارهای سنگین ساخته می شود.
جنس کف کابین آسانسورهای حمل بار از فولاد غیرلغزنده است که گاهی با پوششی پلاستیکی و غیرلغزنده فرش می شود. مجموع این ویژگی ها موجب بالا رفتن امنیت آسانسور و افزایش دوام و استحکام آن می شود.
آسانسور کارگاهی
از آسانسورهای کارگاهی در محوطه های کارگاهی و به منظور حمل ابزار، مصالح و افراد استفاده می شود. امنیت آسانسور کارگاهی بالا بوده و علاوه بر مقرون به صرفه بودن، با استفاده از آنها در زمان حمل مصالح، افراد و زمان کلی ساخت و ساز صرفه جویی می شود.
این آسانسورها محدودیت ارتفاع ندارند و در ساخت برج های بلند نیز از آنها استفاده می شود. موارد دیگر استفاده از آسانسورهای کارگاهی عبارتند از:
معدن
راه سازی
بخش فلز و فولاد
ساختمان سازی
کارگاه های مربوط به ساخت پل و تونل
کارگاه های مربوط به مرمت آثار باستانی
بنادر و کشتی سازی
کارگاه های مربوط به صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
از ویژگی های مثبت آسانسور کارگاهی می توان به سرعت مناسب، عدم نیاز به زیرساز، افزایش ارتفاع به میزان لازم و ضریب امنیت بالا اشاره کرد. برای بالا بردن امنیت آسانسور کارگاهی در هنگام نصب و اجرای آن باید از محافظ دکل، نرده امگا، سوئیچ های ایمنی، سامانه فرود اضطراری، ایست مکانیکی در بالای دکل استفاده شود.
دستورالعمل ایمنی آسانسور
دستورالعمل ایمنی آسانسور
هنگام نصب آسانسور مهندسین ناظر از جمله مهندس معماری، مکانیک، برق و عمران باید محل چاه آسانسور، ابعاد چاله و چاه، نحوه نصب و بهره برداری ایمنی آسانسور از لحاظ مکانیکی، برقی، شاسی کشی و جوش را بررسی کنند. دستورالعمل ایمنی آسانسور برای بالا بردن سطح ایمنی آسانسور و از بین بردن عوامل خطرزا است.
چاه آسانسور: این فضا باید کاملا پوشیده و دارای دیواره ها، کف و سقف مستحکم باشد. پوشیدگی چاه باید به نحوی باشد که احتمال سقوط افراد به داخل آن به صفر برسد؛ در زمینه ایمنی چاه آسانسور باید به دریچه های باز، استاندارد دیواره و استاندارد دسترسی به چاهک توجه شود.
دیواره ها: دیواره ها باید کاملا صاف و فاقد سوراخ یا حفره باشند؛ همچنین تراز و یکنواخت بودن کف چاهک هم باید بررسی شود. علاوه بر این در فضای چاه باید وزنه تعادل، سیم بکسل، ضربه گیرها، ریل های راهنما، فلکه هرزگرد، گاورنر، لامپ های تونلی، پریز و کلید قطع اضطراری وجود داشته باشد.
سیستم ایمنی آسانسور (پاراشوت): استاندارد این بخش جزء موارد اجباری است؛ به هر دلیلی اعم از اضافه بار یا پاره شدن سیم بکسل، سرعت کابین به سمت پایین بیش از حد مجاز گاورنر باشد، باید فرمان گاورنر موجب قطع جریان و عمل کردن پاراشوت شود. دستگاه پاراشوت با کاهش سرعت و حفظ کابین، از سقوط کامل جلوگیری کرده و مانع آسیب به سرنشینان می شود.
ضربه گیرها: اگر کابین یا وزنه تعادل از حد تعیین شده در داخل چاهک بگذرد و امکان برخورد کابین با کف چاه باشد، ضربه گیرها عمل کرده و مانع برخورد آن می شوند.
استاندارد موتورخانه و محل قرار گرفتن فلکه ها: سیستم محرکه، تجهیزات و قرقره ها باید در اتاقی محکم و سقف دار قرار بگیرند.
سیستم ارتباط مکانیکی آسانسور: این سیستم مسؤول باز و بسته کردن درب های آسانسور است و باید کاملا با سیستم الکترونیکی هماهنگ باشد.
زنگ هشدار: این زنگ باید با استفاده از باتری هم روشن شود تا در صورت قطع برق بتوان از آن استفاده کرد. معمولا زنگ هشدار می تواند چراغ های اضطراری را هم روشن کند و در بعضی از آسانسورها امکان برقراری تلفن نیز میسر می شود.
توقف اضطراری: این وسیله به سرنشینان امکان می دهد که در مواقع اضطراری، آسانسور را متوقف کنند.
لیمیتر یا محدودکننده: این وسیله موجب حفظ سرعت ثابت آسانسور می شود و از بالا رفتن آن جلوگیری می کند.
بازدیدهای ماهانه آسانسور
کابین، درب، چاه و موتورخانه آسانسور باید به صورت ماهانه مورد بازدید قرار بگیرد و موارد زیر بررسی و کنترل شوند.
کنترل کابین:
کنترل چراغ های روشنایی داخل کابین
کنترل فن کابین
کنترل صحت عملکرد کلید و زنگ هشدار کابین
کنترل صحت عملکرد کلیه شستی های داخل کابین
کنترل اتصال صحیح دستگیره ایمنی داخل کابین
کنترل نصب پلاک ظرفیت و هشدار های امنیتی در داخل کابین
کنترل اتصال صحیح و ایمن آیینه داخل کابین
کنترل درایو درب کابین
کنترل سیستم موزیک و اعلام طبقات
کنترل نمایشگر داخل کابین
کنترل درب:
کنترل قفل ایمنی درب آسانسور در تمام طبقات
کنترل لولای کابین در طبقات
بازدید مگنت در بازکن
بازدید فنر درب ها
بازدید کفشک های زیر در
بازدید موتور و مکانیزم سردر
کنترل شستی های احضار کابین
کنترل قسمت فوقانی کابین آسانسور:
کنترل اتصال صحیح و ایمن سیم‌های بکسل به کابین، قاب وزنه و بازدید کرپی‌ها و سربکسل‌ها
بازدید و کنترل صحت عملکرد گاورنر پایین و استپ قارچی
بازدید بافرها (ضربه گیرهای کابین)
بازدید کادر وزنه و کنترل اتصالات
بازدید زنجیر تعادل
بازدید زیر کابین آسنسور
بازدید میکروسوییچ های حد بالا و حد پایین
سخن پایانی
مهمترین قطعات آسانسور، ریل، موتور، کابین و تابلو فرمان هستند که توجه به کیفیت و عملکرد درست آنها اهمیت زیادی دارد. سرویس های دوره ای برای بالا بردن عمر مفید آسانسور و حفظ سلامت و ایمنی مسافران باید به صورت ماهانه، سه ماهه و سالانه انجام شود. مواردی از قبیل نظافت فن، آچارکشی و روغن کاری لولای درب طبقات جزء موارد بازدید سه ماهه هستند. توجه داشته باشید که این موارد دارای پیچیدگی های زیادی هستند و باید توسط افراد متخصص انجام شوند.
