از گذشته های دور جا به جایی به صورت عمودی در بناهای مختلف، یکی از دغدغه های بشر بوده است و صرف نظر از اینکه سازه های بلند و چند طبقه ساخته می شده، جابه جایی میان طبقات آن ها همیشه با دشواری همراه بوده است. تا اینکه آسانسور اختراع شد و کم کم پیشرفت چشمگیری کرد و امروزه در کمتر ساختمانی از آن استفاده نمی شود.
این وسیله به اندازه ای رایج شده است که به محض اینکه از آن اسمی به میان می آید، اولین چیزی که در ذهن ما متبادر می شود، یک کابین جادار و دنج است در صورتی که آنچه آسانسور را تبدیل به یک وسیله راحت و سودمند کرده است، موتور آن است. با پیشرفت تکنولوژی، موتور آسانسور نیز در انواع مختلف تولید می شوند که هر یک کارایی منحصر به خود را دارند.
در این مقاله برای آشنایی بیشتر با سیستم محرک آسانسور، به بررسی انواع موتور آن می پردازیم و مزایا و معایب انواع موتور آسانسور و تفاوت موتور گیربکس آسانسور با موتور گیرلس آسانسور را بازگو خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.
انواع موتور آسانسور
در آسانسور کششی، معمولاً از دو نوع موتور آسانسور استفاده می شود:
۱- موتور گیربکس آسانسور
این نوع موتور همان طور که از نامش پیداست دارای جعبه دنده است و نیروی خود را نیز از طریق همین جعبه دنده یا گیربکس به آسانسور انتقال می دهد. هم چنین این نوع موتور دارای کاهنده است و معمولاً وقتی از آن استفاده می شود که آسانسور دارای موتور خانه باشد.
موتورهای گیربکس دار خود بر دو نوع هستند:
- موتور گیربکس تک سرعته: در این نوع موتور گیربکس آسانسور، حرکت موتور آسانسور فقط با یک سرعت انجام می شود، بنابراین وقتی کابین آسانسور در فاصله نزدیکی از طبقه مورد نظر قرار می گیرد، حرکت آن کند می شود و کابین در نهایت در تراز طبقه از حرکت باز می ایستد.
- موتور گیربکس دو سرعته: این نوع موتورهای گیربکس آسانسور دارای دو سیم پیچ و در نتیجه دو سرعت در حرکت هستند، به صورتی که در ابتدا سرعت بالاست و در فاصله ۳۰ سانتی متری تراز طبقه سرعت کم می شود تا کابین در تراز طبقه مورد نظر به طور کلی متوقف شد. به این نوع از موتورهای آسانسور یک چرخ فلزی بزرگ و سنگین به نام فلایول متصل می کنند تا ضرباتی را که از شتاب اولیه یا توقف ناشی می شود، کاهش دهد.
۲- موتور گیرلس آسانسور
این موتور ها همان طور که از نامشان پیداست فاقد چرخ دنده یا جعبه دنده و هم چنین کاهنده هستند، در نتیجه فضای زیادی را اشغال نمی کنند و بسیار پرقدرت هستند.
تفاوت موتور گیربکس آسانسور با موتور گیرلس آسانسور در چیست؟
اصلی ترین تفاوت میان موتور گیربکس و گیرلس آسانسور در نوع ساختار آن ها است. همان طور که قبلاً هم اشاره کردیم، تفاوت اصلی موتور گیرلس و گیربکس در داشتن یا نداشتن گیربکس یا چرخ دنده آن ها است.
-
عدم لرزش آسانسور، نرم و روان کار کردن در موتور گیرلس آسانسور
همین عدم وجود گیربکس در موتورهای گیرلس آسانسور باعث شده است که تکان ها و لرزش های کابین آسانسور کاهش یابد که این موضوع یک مزیت برای موتورهای گیرلس محسوب می شود. هم چنین موتورهای گیرلس، برخلاف موتورهای گیربکس آسانسور به دلیل اینکه فاقد چرخ دنده هستند، نیازی به روغن کاری هم ندارند بنابراین لازم نیست هزینه ای از این بابت بپردازید.
-
بهبود در حرارت موتور آسانسور گیرلس
از مهم ترین مزیت های موتور گیرلس آسانسور نسبت به موتور گیربکس این است که چنانچه استفاده از آسانسور زیاد باشد یا آسانسور ترافیک کاری بالایی داشته باشد، حرارت موتور گیربکس بالا می رود یا در اصطلاح داغ می کند و در پی آن سنسور دما، موتور آسانسور را از کار می اندازد تا دمای آن پایین بیاید، در نتیجه نمی توان برای مدتی از آسانسور استفاده کرد.
-
کم بودن صدای موتور گیرلس نسبت به موتورهای گیربکس دار
صدای موتورهای گیرلس هم بسیار کمتر از موتورهای گیربکس است و علت آن این است که دور موتورهای گیرلس ۱۵۰ و دور موتورهای گیربکس، ۱۵۰۰ دور در دقیقه است. هم چنین موتورهای گیربکس آسانسور در لحظه شروع دو تا سه برابر بیشتر از موتورهای گیرلس به نیرو نیاز دارند با این حال راندمان موتورهای گیرلس ۹۸ درصد است ولی راندمان موتورهای گیربکس، ۵۰ درصد است، بنابراین می توان نتیجه گرفت که موتورهای گیربکس دو برابر انرژی بیشتری نسبت به موتورهای گیرلس مصرف می کنند.
-
حجم موتورهای گیرلس کمتر از موتورهای گیربکس آسانسور است
این دو نوع موتور در وزن و حجم هم با هم تفاوت هایی دارند. از آن جایی که وزن و حجم موتورهای گیرلس کمتر از موتورهای گیربکس آسانسور است، به سادگی می توان آن ها را در آسانسورهای موسوم به روملس (بدون موتورخانه) نصب کرد، ولی موتورهای گیربکس باید حتماً در موتورخانه نصب شوند.
-
بهبود جریان و مصرف استارت برق در موتورهای گیرلس
هم چنین در موتورهای گیرلس، جریان استارت پنجاه درصد بیشتر از جریان نامی است، حال آن که در موتورهای گیربکس، جریان استارت چهار برابر بیشتر از جریان نامی است. از طرفی موتورهای گیربکس به فلایول نیاز دارند ولی موتورهای گیرلس آسانسور، نیازی به فلایول ندارند.
-
ارزانتر بودن موتورهای گیربکس آسانسور نسبت به موتور گیرلس
هزینه خرید و نصب و راه اندازی موتورهای گیرلس به طور کلی از موتورهای گیربکس آسانسور بالاتر است با این حال از یک سو هزینه تعمیرات و نگهداری آن ها کمتر است و از سویی دیگر راندمان آن ها بالاتر است، بنابراین می توان این طور نتیجه گیری کرد که در کل خرید و استفاده از موتورهای گیرلس آسانسور منطقی تر از موتورهای گیربکس است.
سخن پایانی
امروزه در تمام ساختمان های چند طبقه، آسانسورها برای جا به جایی افراد و همین طور بار در بین طبقات مورد استفاده قرار می گیرند. موتور آسانسور، مهم ترین قسمت آسانسور است و انواع مختلفی دارد. در آسانسورهای کششی دو نوع موتور گیرلس و گیربکس وجود دارد که ساختار این دو موتور با هم متفاوت است؛ هم چنین موتورهای گیرلس دارای حجم و اندازه کوچک تری هستند و برای نصب آن ها نیازی به موتورخانه نیست. دور پایین این موتورها هم به نسبت موتورهای گیربکس باعث شده است که صدای کمتری ایجاد کنند.
هم چنین موتورهای گیرلس نیازی به روغن کاری ندارند و نسبت به موتورهای گیربکس آسانسور راندمان بالاتری دارند. چنانچه تصمیم به انتخاب و خرید موتور آسانسور دارید، بهتر است به این نکته توجه کنید که موتورهای گیرلس گران قیمت تر هستند و برای نصب و راه اندازی آن ها نیاز به افراد با تجربه است، حال آن که موتورهای گیربکس آسانسور هزینه های نگهداری و تعمیرات بالاتری دارند.