ابعاد چاله آسانسور و نحوه اندازه گیری و طراحی

چاهک یا چاله آسانسور، قسمت پایینی چاه آسانسور است چاله یا چاه تونلی عمودی که از پایین ترین سطح ساختمان (پی ساختمان) شروع شده و تا بالاترین طبقه ساختمان را شامل می شود. که باید در نقشه ساختمان و بر اساس ترافیک آن طراحی آسانسور صورت گیرد. طراحی ابعاد چاله آسانسور اولین مرحله در نصب آسانسور محسوب شده و دارای استانداردهایی از قبیل مقاومت در مقابل نفوذ آب، تراز و صاف بودن است.

به زبان ساده تر چاهک همان بخشیست که کابین آسانسور و متعلقاتش در طول آن حرکت می کنند. درباره اهمیت موضوع اندازه گیری صحیح ابعاد چاه آسانسور باید بگوییم که این موضوع علاوه بر تاثیر در نحوه نصب تجهیزات و انجام تعمیرات آسانسور، در میزان امنیت آن نیز تاثیر گذار خواهد بود.

بنابراین توجه به ابعاد استاندارد چاله آسانسور کمک می کند تا شما بتوانید بهترین شرایط ممکن جهت نصب و راه اندازی آسانسور را فراهم کنید؛ همچنین در داخل آن فضای لازم برای فعالیت تکنسین ها و تعمیرکاران وجود دارد. عرض چاله آسانسور متناسب با نوع و ابعاد درب ورودی است و عمق آن نیز با ظرفیت آسانسور رابطه مستقیم دارد. در این مقاله درباره ابعاد چاله آسانسور و نحوه اندازه گیری آن مطالعه خواهید کرد.

نحوه اندازه گیری چاله آسانسور

برای طراحی چاله آسانسور در پلان، محاسبه پارامترهایی از قبیل نیروهای استاتیکی و دینامیکی وارد شده به چاله، ابعاد چاله، ابعاد کابین آسانسور، تکانه های حاصل از استارت و ترمز کابین، ظرفیت و نوع درب آسانسور از اهمیت زیادی برخوردار است.

• عرض چاله آسانسور

عرض آسانسور باید با نوع کاربرد آسانسور و فضای مورد نیاز برای درب های اتوماتیک یا لولایی متناسب باشد. برای اندازه گیری عرض چاله آسانسور لازم است که اندازه درب های لولایی و درب های اتوماتیک مدنظر قرار گیرد؛ معمولا عرض مناسب ۱۶۰ سانتی متر است. این عرض علاوه بر پوشش دادن خطاهای انسانی در اندازه گیری ابعاد، برای درب هایی با عرض ۸۰ سانتی متر را نیز مناسب است.

• عمق چاله آسانسور

ابعاد کابین آسانسور تأثیر مستقیمی در اندازه عمق چاله آسانسور دارد. استاندارد عمق چاهک آسانسور پنج نفره ۱۶۰ در ۱۶۰ سانتی متر مربع است که برای کابین های بزرگتر در ازای هر یک نفر ده سانتی متر به این ابعاد اضافه می شود.

ابعاد چاله آسانسور بر اساس ظرفیت کابین چقدر باید باشد؟

اندازه کابین آسانسور	عمق چاله آسانسور
آسانسور ۵ نفره	۱۶۰ در ۱۶۰ سانتی متر مربع
آسانسور ۶ نفره	۱۶۰ در ۱۷۰ سانتی متر مربع
آسانسور ۷ نفره	۱۶۰ در ۱۸۰ سانتی متر مربع
آسانسور ۸ نفره	۱۶۰ در ۱۹۰ سانتی متر مربع

بهتر است برای آسانسورهایی که ظرفیتی بیشتر از هشت نفر دارند، اندازه عرض را ۱۷۰ سانتی متر و عمق را ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر بیشتر از عرض در نظر بگیرید.

ابعاد چاله برای آسانسورهای بالای ۸  نفر	عمق چاله آسانسور
آسانسور ۹ نفره	۱۷۰ در ۱۹۰ سانتی متر مربع
آسانسور ۱۰ نفره	۱۷۰ در ۲۰۰ سانتی م تر مربع
آسانسور ۱۱ نفره	۱۷۰ در ۲۱۰ سانتی متر مربع

توجه داشته باشید که این جدول ابعاد چاله آسانسور برای انواع آسانسور هیدرولیکی، کششی و مغناطیسی مناسب است و نوع سیستم محرکه تأثیری روی ابعاد چاله آسانسور ندارد. این ابعاد برای آسانسورهایی با درب اتوماتیک، تلسکوپی و لولایی اندکی متفاوت است.

تعیین ابعاد مناسب چاه و چاله آسانسور در آسانسورهای مختلف

بدون شک وجود انواع آسانسورها با ظرفیت های متنوع باعث شده تا ابعاد چاله آسانسور نیز متفاوت باشد. در همین زمینه معمولا از پرکاربردترین آسانسورها می توانیم به آسانسورهای ۴ نفره، ۶ نفره و ۸ نفره اشاره کنیم که تقریبا در تمام پروژه های ساختمانی و با توجه به تعداد واحدها مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه تمامی نکات مربوط به چاله آسانسور در این نوع آسانسورها برای شما ذکر شده است:

ابعاد چاله آسانسور ۴ نفره

طبق جدول ابعاد چاله آسانسور مقررات ملی ساختمان، در بهترین حالت ابعاد چاله آسانسور ۴ نفره ۱۴۰۰ میلی متر (عرض) در ۱۶۰۰ میلی متر (عمق) خواهد بود. توجه داشته باشید که حداقل ابعاد چاله آسانسور ۴ نفره ۱۲۰ در ۱۶۰ سانتی متر ذکر شده است.

ابعاد چاله آسانسور ۶ نفره

در اندازه گیری ابعاد چاله آسانسور ۶ نفره با ظرفیت استاندارد ۴۵۰ کیلوگرم، عمق چاله آسانسور ۱۷۰۰ میلی متر در نظر گرفته می شود، این درحالیست که عرض چاله با توجه به نوع کاربری آن تعیین می شود. در این صورت اندازه عرض در تعیین ابعاد آسانسور ۶ نفره در پلان برای درب های اتوماتیک و نیمه اتوماتیک ۱۶۰۰ میلی متر و برای درب های اتوماتیکی که از وسط باز می شوند ۱۸۰۰ میلی متر خواهد بود.

ابعاد چاله آسانسور ۸ نفره

ابعاد چاله آسانسور ۸ نفره در حالت استاندارد باید دارای ۱۶۰۰ میلی متر عرض و ۱۹۰۰ میلی متر عمق باشد. همچنین توجه داشته باشید که حداقل مساحت کابین در طراحی ابعاد آسانسور ۸ نفره در پلان، ۴۵.۱ متر مربع می باشد.

حداقل ابعاد چاله آسانسور مناسب با توجه به نوع آسانسور

همانطور که خودتان هم می دانید، آسانسورها انواع متفاوتی دارند که همین موضوع باعث شده تا از آن ها برای کاربری های گوناگون استفاده شود. در این زمینه می توانیم به آسانسورهای تخت بر، برانکاردبر و مسافربر اشاره کنیم که ابعاد چاله مناسب برای آن ها به شرح زیر است :

نوع آسانسور	ظرفیت آسانسور	بهترین ابعاد مناسب برای چاله آسانسور (عمق × عرض)
مسافر بر	۴ نفره و ۳۰۰ kg	۱۲۵ × ۱۶۰
مسافر بر	۶ نفره و ۴۵۰ kg	۱۴۰ × ۱۷۵
مسافر بر	۸ نفره و ۶۰۰ kg	۱۵۰ × ۱۹۰
برانکارد بر	۱۳ نفره و ۱۰۰۰ kg	۲۴۰ × ۱۷۵
تخت بر	۲ نفره و ۱۶۰۰ kg	۲۷۰ × ۲۱۰

نحوه طراحی چاله آسانسور

چاله آسانسور، حدفاصل کف چاه تا اولین توقف آسانسور است و مراحل آماده سازی آن شامل دیوارکشی و آماده کردن کف آن می شود. جانمایی چاهک آسانسور نیز ضوابطی دارد که باید در زمان طراحی نقشه و پی ریزی ساختمان مدنظر قرار گیرد.

توجه داشته باشید که اجرای درست چاه آسانسور کاملا وابسته به اجرای صحیح چاله آسانسور است. برای طراحی چاله آسانسور باید مواردی از قبیل سهولت دسترسی، سهولت رفت و آمد افراد، حداکثر مسافت از درب ورودی یا درب آپارتمان به درب آسانسور(حدود ۴۰ متر)، تعداد آسانسورهای مورد نیاز برای هر ساختمان و سهولت در ورود و خروج افراد در نظر گرفته شوند.

از دیگر موارد مهم در طراحی چاله آسانسور بررسی اثرات ناشی از ضربه های حاصل از حرکت و ترمز آسانسور و برخورد آن با کف چاله است. در صورتی که زیر چاله آسانسور خالی باشد، باید کف مقاومتی برابر با ۵۰۰۰ نیوتن بر متر مربع داشته باشد.

همانطور که قبلا ذکر شد ارتفاع مناسب چاله آسانسور از کف تا سطح اولین توقف باید ۱۶۰ سانتی متر بوده و فضای لازم برای نصب بافرها، سکوی زیر آنها، کف ستون ها، زیرریل راهنما، کف ستون های زیرشاسی داشته باشد.

از آنجایی که چاله آسانسور، جان پناهی مناسب برای نصابان و تعمیرکاران در زمان سقوط کابین است، بنابراین باید از فضای کافی برخوردار باشد. وجود پریز و چراع در فاصله ۴۰ سانتی متری از کف چاله نیز از موارد الزامی است.

طراحی و اجرای کف چاله آسانسور

در زمان پی ریزی ساختمان کف چاله آسانسور باید ده سانتی متر بتن مگر، ۳۰ سانتی متر آرماتوربندی و بتن ریزی شود؛ در واقع ارتفاع چاله آسانسور بعد از بتن ریزی تا سطح اولین توقف ۱۶۰ سانتی متر است و خاک برداری اولیه باید حدود ۲۰۰ سانتی متر باشد.

پس از بتن ریزی و آرماتوربندی، اگر دیواره های چاله آجری باشند، کف چاله آسانسور از فوندانسیون جدا خواهد بود و به آن منفصل از فوندانسیون می گویند. در صورتی که در ساخت دیواره های چاله از شبکه آرماتور پیوسته با کف چاله استفاده شود، آن را متصل به فوندانسیون می نامند.

قبل از بتن ریزی و بعد از آرماتوربندی باید چاه ارت، یک لوله پلیکا ۶۳، کف ستون ها و مهره های لازم برای مهار شدن در بتن در کف چاله تعبیه شوند. ضربه گیرها نیز باید در پایین ترین قسمت مسیر حرکت کابین قرار بگیرند؛ توجه داشته باشید که ضربه گیرها باید طوری نصب شوند که در صورت برخورد کابین یا وزنه تعادل، فضایی به ابعاد ۱۰۰×۵۰×۶۰ برای پناه گرفتن تعمیرکار باقی بماند. ضربه گیرها نیز به دو صورت فلزی و بتنی اجرا می شوند.

طراحی و اجرای دیواره های چاله آسانسور

بعد از نصب تجهیزات، دیواره چاله آسانسور قالب بندی و بتن ریزی می شود؛ پس از این مرحله، باید قالب ها را باز کرده و دیواره ها با پلاستر ماسه و سیمان ساخته شوند. کف چاله باید کاملا صاف و تراز بوده و کلیه آرماتورهای زائد دیواره ها تمیز شوند.

علاوه بر این باید از ضدزنگ برای پوشاندن تمامی وسایل آهنی داخل چاله آسانسور استفاده شده و همه حفره ها و روزنه های داخل چاله کاملا پوشانده شوند. سیم کشی های داخل چاله نیز باید کانال بندی شده و کلیدهای توقف اضطراری نیز بدون درب نصب شوند.

دیواره های چاله آسانسور باید هم راستا با چهارچوب درب باشند. بعد از نصب تجهیزات داخل چاله آسانسور، از آب بندی بودن دیواره ها و کف اطمینان حاصل کنید. توجه کنید که از داخل چاه آسانسور نباید هیچ نوع لوله آب یا فاضلاب، کانال برق، وسایل آتشنشانی و مواد اشتعال زا عبور کند.

ضوابط چاله آسانسور

چنانچه شما هم به هنگام تعیین ابعاد چاله آسانسور در باره ضوابط موجود در این زمینه کنجکاو شده اید، به موارد زیر توجه کنید:

• به عنوان اولین مورد مهم در ضوابط چاله آسانسور پیش از هر کاری ابتدا باید فضای آسانسور را در نظر بگیرید.
• قبل از تعیین ابعاد آسانسور، باید ظرفیت مورد نیاز آن را با توجه به تعداد طبقات ساختمان تعیین کنید.
• در تعیین ابعاد چاله آسانسور باید به تمامی نکات ایمنی و همچنین فاصله مناسب از دیواره ها توجه کنید.
• ابعاد مناسب برای چاه آسانسور با توجه به ابعاد کابین تعیین شده و باید از هر جهت ۲۰ سانتی متر بیشتر از ابعاد کابین باشد. برای تعیین ابعاد چاهک آسانسور نیز از هر طرف ۱۰ سانتی متر به ابعاد چاه اضافه می شود.
• طبق ابعاد آسانسور مقرارت ملی ساختمان های عمومی، حداقل عرض کابین ۱۱۰ سانتی متر و حداقل عمق آن باید ۱۴۰ سانتی متر باشد.
• به طور کلی ابعاد چاله آسانسور در فوندانسیون باید مطابق با اندازه چاه تعیین شود.
• یکی از مهم ترین مراحل آماده سازی چاله آسانسور، مربوط به بتن ریزی کف چاله آسانسور می باشد که با توجه به استانداردها ارتفاع بین اولین توقف آسانسور، پیش از رسیدن بتن ریزی کف آن باید ۱۹۰ سانتی متر باشد.
• عمق چاله آسانسور در فونداسیون با توجه به ظرفیت آن تعیین می شود، به عنوان نمونه بهترین عمق برای چاله آسانسور ۵ نفره ۱۶۰ سانتی ذکر شده است، به همین ترتیب برای در نظر گرفتن بهترین ابعاد می توان به ازای هر نفر ۱۰ سانتی متر به این ابعاد اضافه کرد.
• برای جلوگیری از ورود آب به چاله آسانسور باید آب بندی چاله را به درستی انجام داده و همچنین تمامی طول مسیر و ارتفاع چاله آسانسور را جهت تشخیص هر گونه نشتی یا مشکل به دقت بررسی کنید.
• هنگام اجرای چاه و چاله آسانسور توجه داشته باشید که طبق مقررات تعیین شده در این زمینه، کف چاهک باید به طور کامل هموار و تراز باشد. موضوع تراز بودن تنها زمانی قابل چشم پوشیست که در آسانسور ضربه گیر تعبیه شده باشد، بنابراین برای ایمنی بیشتر حتما به این نکته توجه کافی داشته باشید.

اجزای مختلف آسانسور

حال که با تعریف دقیق چاله آسانسور آشنا شدید، نوبت به معرفی اجزای مختلف آن می رسد؛ زیرا از آنجایی که تمامی این تجهیزات در چاه آسانسور نصب می شوند، شناخت دقیق آن ها در تعیین ابعاد استاندارد آسانسور تاثیرگذار خواهد بود. در همین زمینه مهم ترین بخش های یک آسانسور به شرح زیر هستند:

۱. موتورخانه

این بخش تقریبا مهم ترین جزء آسانسور و همان نیرو محرکه اش محسوب می شود که قسمت های کنترلی و تابلو آسانسور را نیز در خودش جای داده است.

۲. کابین

کابین آسانسور همان اتاقکیست که مسافران در آن قرار می گیرند و خود از بخش های مختلفی مانند درب اتوماتیک، دیواره ها، سقف، کف و.. تشکیل شده که تمامی آن ها در نحوه طراحی نقشه چاله آسانسور تاثیرگذار خواهند بود.

۳. شاسی

شاسی آسانسور در حقیقت همان اسکلت آسانسور به شمار می رود و پروفیل هایی تشکیل شده که به طور فیت و محکم در ۴ جهت آسانسور قرار می گیرند. در شاسی متعلقاتی همچون ریل ها نصب شده و برای اتصال آن ها نیز از پیچ و مهره و بست های ویژه استفاده می شود.

۴. وزنه های تعادل

یکی دیگر از موارد موثر در تعیین ابعاد چاله آسانسور وزنه هایی هستند که کاربرد اصلی شان حفظ تعادل آسانسور می باشد. این وزنه ها زمانی که کابین آسانسور توسط موتور به بالا کشیده می شود، جهت حفظ تعادل به سمت پایین حرکت می کنند.

۵. ریل های راهنما

ریل های راهنما قطعاتی فلزی به شکلT  وL  هستند که جهت اطمینان از حرکت قائم آسانسور طراحی شده اند.

۶. پاراشوت (سیستم ترمز ایمنی)

سیستم ترمز ایمنی معمولا در زیر یا بالای کابین نصب شده که در صورت هر گونه حرکت غیر عادی آسانسور، باعث توقف حرکت آن خواهد شد.

۷. گاورنر (کنترل کننده سرعت مکانیکی)

گاورنر توسط زنجیر یا سیم بکسل به سیستم ایمنی متصل است و هنگامی که آسانسور سرعتی بالاتر از حد مجاز دارد برق آسانسور را قطع کرده و همچنین سیستم پاراوت را فعال می کند.

۸. بافر (ضربه گیر)

بافرها وسایلی ارتجاعی هستند از برخوردهای شدید و ناگهانی وزنه ها یا کابین به کف چاله آسانسور جلوگیری می کنند. توجه کنید که این موارد برای حفظ ایمنی کافی نیستند و آسانسور حتما باید به سیستم ترمز ایمنی یا پاراشوت مجهز باشد.

سوالات متداول

ابعاد آسانسور ۴ نفره چقدر است؟

ابعاد آسانسور ۴ نفره در پلان و با ظرفیت استاندارد ۳۰۰ کیلوگرم دارای کابینی با عرض ۹۰۰ میلی متر و عمق ۱۰۰۰ میلی متر خواهد بود.

ابعاد آسانسور ۶ نفره چقدر است؟

ابعاد آسانسور ۶ نفره در حالت استاندارد و با ظرفیت ۴۵۰ کیلوگرم، دارای ۱۱۰۰ میلی متر عرض، ۱۱۰۰ میلی متر عمق و ۲۲۰۰ میلی متر ارتفاع می باشد. ابعاد کابین آسانسور ۶ نفره و مساحت مفید آن نیز طبق استانداردها باید بین ۱۷.۱ تا ۳.۱ متر مربع باشد.

ابعاد آسانسور ۸ نفره چقدر است؟

ابعاد کابین آسانسور ۸ نفره با ظرفیت استاندارد ۶۰۰ کیلوگرم، دارای ۱۱۰۰ میلی متر عرض، ۱۴۰۰ میلی متر عمق و ۲۲۰۰ میلی متر ارتفاع می باشد.

حداقل ابعاد چاله آسانسور باید چقدر باشد؟

به طور کلی حداقل ابعاد چاله آسانسور باید ۱۰ سانتی متر بیشتر از ابعاد چاه آسانسور باشد.

ابعاد آسانسور مسکونی در پلان چقدر است؟

در آسانسورهای متوسط، بهترین ابعاد آسانسور در پلان با ۹۰ سانتی متر عرض و ۱ متر طول تعیین می شود.

حداقل مساحت مناسب برای آسانسورهای سه نفره چقدر است؟

اندازه آسانسور در پلان با توجه به ظرفیت تعیین شده و طبق استانداردها برای آسانسور سه نفره حداکثر مساحت قابل دسترسی کابین. ۶۰.۰ متر مربع ذکر شده است. توجه داشته باشید که در این زمینه توجه ابعاد چاله آسانسور سه نفره نیز بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

سخن پایانی

طراحی و اجرای چاله آسانسور یکی از مهمترین مراحل نصب آسانسور است و باید تمامی مراحل آن زیر نظر تکنسین ها و متخصصین انجام شود.